Ισχυρισμός: Η Αλγερινή αθλήτρια της πυγμαχίας Ιμάν Κελίφ είναι τρανς (ή τραβεστί) και δεν θα έπρεπε να συμμετέχει στους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Συμπέρασμα: Η Ιμάν Κελίφ έχει απασχολήσει στο παρελθόν τον κόσμο της πυγμαχίας λόγω του αποκλεισμού της από το παγκόσμιο πρωτάθλημα πυγμαχίας το 2023. Η συμμετοχή της στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2024 έχει επιβεβαιωθεί από τη ΔΟΕ, η οποία διαβεβαιώνει ότι η αθλήτρια πληροί όλα τα απαραίτητα κριτήρια για να αγωνιστεί στις γυναικείες κατηγορίες της διοργάνωσης. Δεν γνωρίζουμε ακριβώς τι συμβαίνει με την αθλήτρια, αλλά η χώρα καταγωγής της κάνει μάλλον απίθανο το σενάριο να πρόκειται για διεμφυλικο (τρανς) άτομο. Πιθανότατα πρόκειται για άτομο διαφυλικό (ίντερσεξ) ή άτομο με υπερανδρογονισμό, χωρις να γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή ακριβως τι συμβαίνει. Η συζήτηση αγγίζει θέματα ηθικής στον αθλητισμό τα οποία περιλαμβάνουν ζητήματα γενετικής, βιολογίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άλλα.

Το χρονικό των γεγονότων

Η Αλγερινή μποξέρ Ιμάν Kελίφ βρέθηκε στο επίκεντρο μιας αντιπαράθεσης στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού 2024 μετά από τη συντριπτική της νίκη απέναντι στην Ιταλίδα μποξέρ Άντζελα Καρίνι. Η Ιταλίδα μποξέρ μετά τον αγώνα ξέσπασε σε δάκρυα και διαμαρτυρίες, ενώ ΜΜΕ και λογαριασμοί ΜΚΔ έσπευσαν να δηλώσουν ότι η Αλγερινή μποξέρ είναι διεμφυλική (τρανς) γυναίκα, η οποία γεννήθηκε άντρας. Η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζώρτζια Μελόνι προέβη σε διαμαρτυρίες προς τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) για άδικη μεταχείριση της Ιταλίδας αθλήτριας. 

Τη συζήτηση περί φύλου της αλγερινής αθλήτριας επιβάρυνε η αποτυχία της σε τεστ επαλήθευσης φύλου πέρυσι, η οποία οδήγησε στον αποκλεισμό της από το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Πυγμαχίας Γυναικών. Όπως δήλωσε η ίδια η Διεθνής Ομοσπονδία Πυγμαχίας (ΙΒΑ), οι λεπτομέρειες του τεστ διέπονται από κανόνες για προσωπικά δεδομένα και δεν μπορούν να δοθούν στη δημοσιότητα. Δήλωσε όμως ότι δεν είχαν διεξαχθεί ορμονικές εξετάσεις για τεστοστερόνη. Ταυτόχρονα, υπήρξαν αντιδράσεις και διαφωνίες σχετικά με την απόφαση του ΙΒΑ και την άρνησή του να δώσει στη δημοσιότητα τα αποτελέσματα των γενετικών εξετάσεων, με την υπόνοια ότι η απόφαση για αποκλεισμό καθοδηγήθηκε από αντιαθλητικά κίνητρα. 

Ο αποκλεισμός της από το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Πυγμαχίας Γυναικών στη βάση του τεστ επιβεβαίωσης φύλου οδήγησε σε ανησυχίες για την καταλληλότητά της να αγωνιστεί σε γυναικείες κατηγορίες.​ Από την άλλη πλευρά, η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) δήλωσε ότι όλοι οι αθλητές που συμμετέχουν στους αγώνες πυγμαχίας πληρούν τις προϋποθέσεις για τη συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ο εκπρόσωπος της ΔΟΕ, Μαρκ Άνταμς, σε συνέντευξη Τύπου την Παρασκευή, 2 Αυγούστου, δήλωσε ότι “η Αλγερινή πυγμάχος γεννήθηκε γυναίκα, καταγράφηκε γυναίκα, έζησε τη ζωή της ως γυναίκα, αγωνίζεται ως γυναίκα, έχει γυναικείο διαβατήριο”. Οι πληροφορίες ηλικίας και φύλου για τους πυγμάχους που αγωνίζονται στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού λαμβάνονται από τα διαβατήριά τους, όπως συνέβη σε προηγούμενους Ολυμπιακούς αγώνες πυγμαχίας, σύμφωνα με την ανακοίνωση.

Τι είναι η επαλήθευση φύλου στα αθλήματα; Γιατί και πώς γίνεται;

Η επαλήθευση φύλου στον αθλητισμό είναι η διαδικασία καθορισμού της επιλεξιμότητας ενός αθλητή να αγωνιστεί σε μια κατηγορία με βάση το φύλο, εστιάζοντας συνήθως σε γυναίκες αθλήτριες. Ο λόγος εστίασης στις γυναίκες είναι γιατί ένας άντρας κατέχει φυσικό πλεονέκτημα αν αγωνιστεί σε γυναικεία κατηγορία, ενώ μία γυναίκα σε αντρική κατηγορία δεν έχει το ίδιο πλεονέκτημα. Αυτή η διαδικασία στοχεύει στη διασφάλιση δίκαιου ανταγωνισμού, επιβεβαιώνοντας ότι οι αθλητές πληρούν τα κριτήρια για την καθορισμένη κατηγορία φύλου τους, παρά τα ηθικά ζητήματα που προκύπτουν από τον αποκλεισμό των ατόμων αυτών. 

Η επαλήθευση φύλου ξεκίνησε το πρώτο μισό του 20ου αιώνα με φυσικές εξετάσεις, συχνά επεμβατικές και ταπεινωτικές, όπου οι αθλητές έπρεπε να υποβληθούν σε οπτικές επιθεωρήσεις από μια ομάδα γιατρών. Αυτή η πρακτική προέκυψε από ανησυχίες σχετικά με τους άνδρες αθλητές που ανταγωνίζονται ως γυναίκες για να αποκτήσουν αθέμιτο πλεονέκτημα. Κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα ο έλεγχος χρωμοσωμάτων έγινε η τυπική μέθοδος, με δοκιμές όπως η δοκιμή σώματος Barr, η οποία ελέγχει την παρουσία χρωμοσωμάτων XX και ΧΥ σε αθλήτριες. Αυτή η μέθοδος αντιμετωπίσε επικρίσεις επειδή δεν λαμβάνει υπόψη τις παραλλαγές των ίντερσεξ ατόμων, με αποτέλεσμα τελικά να κριθεί ανεπαρκής.

Από το 2000 και μετά, η εστίαση μετατοπίστηκε στη μέτρηση των επιπέδων τεστοστερόνης, καθώς τα υψηλά επίπεδα πιστεύεται ότι παρέχουν αθλητικά πλεονεκτήματα. Οργανισμοί όπως η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) και η Διεθνής Ένωση Αθλητικών Ομοσπονδιών (IAAF) εφάρμοσαν πολιτικές που θέτουν όρια τεστοστερόνης για τις αθλήτριες. Η διαμάχη γύρω από αθλητές όπως η Caster Semenya έφερε σημαντική προσοχή στις ηθικές και επιστημονικές πολυπλοκότητες της επαλήθευσης του φύλου. Η υπόθεση της Semenya ανέδειξε τις προκλήσεις της εξισορρόπησης του θεμιτού ανταγωνισμού με τον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής και των δικαιωμάτων των αθλητών.

Τα διεμφυλικά άτομα (τρανς) αποκλείονται αυτόματα από κατηγορίες γυναικών στις διεθνείς οργανώσεις. Πέρα όμως από τα άτομα αυτά, υπάρχουν γυναίκες με υψηλά επίπεδα τεστοστερόνης, με γενετικό υλικό άντρα, ή με χαρακτηριστικά αντρικά. Πώς προκύπτουν αυτές οι περιπτώσεις;

Ίντερσεξ, Τρανς και άτομα με υπερανδρογονισμό

Διαφυλικά ή Ίντερσεξ είναι τα άτομα που γεννιούνται με φυσικά χαρακτηριστικά φύλου που δεν ταιριάζουν με τους τυπικούς ορισμούς του αρσενικού ή του θηλυκού. Αυτές οι παραλλαγές μπορεί να είναι σε χρωμοσώματα, είτε σε γονάδες, είτε σε ορμόνες φύλου ή ακόμα και στα γεννητικά όργανα. Τα ίντερσεξ χαρακτηριστικά μπορεί να είναι εμφανή κατά τη γέννηση, να εμφανίζονται κατά την εφηβεία ή να γίνονται εμφανή αργότερα στη ζωή μέσω ιατρικών εξετάσεων. Συγκεκριμένα, μπορεί να χαρακτηρίζονται από χρωμοσωμικά μοτίβα εκτός από XX ή XY, όπως XXY ή XO. Μπορεί να έχουν διφορούμενα γεννητικά όργανα, όπου τα εξωτερικά γεννητικά όργανα μπορεί να μην είναι σαφώς αρσενικά ή θηλυκά. Μπορεί να παρουσιάζουν διαφορές στα εσωτερικά όργανα φύλου, όπως η παρουσία τόσο ωοθηκικού όσο και ορχικού ιστού ή να παρουσιάζουν παραλλαγές στα δευτερογενή σεξουαλικά χαρακτηριστικά (π.χ. ανάπτυξη του μαστού, τόνος φωνής) που δεν ευθυγραμμίζονται με την τυπική ανδρική ή γυναικεία ανάπτυξη. Εκτιμάται ότι περίπου το 1,7% του πληθυσμού γεννιέται με ίντερσεξ χαρακτηριστικά, το οποίο είναι περίπου το ίδιο ποσοστό με τα άτομα με κόκκινα μαλλιά.

Από την άλλη πλευρά, τα διεμφυλικά άτομα (τρανς ή transgender) είναι εκείνα των οποίων η ταυτότητα φύλου διαφέρει από το φύλο που τους αποδόθηκε κατά τη γέννηση. Αυτό σημαίνει ότι ένα άτομο στο οποίο αποδίδεται θηλυκό κατά τη γέννηση μπορεί να αναγνωριστεί ως αρσενικό (τρανσέξουαλ άνδρας) και ένα άτομο στο οποίο έχει ανατεθεί αρσενικό κατά τη γέννηση μπορεί να αναγνωριστεί ως θηλυκό (τρανσέξουαλ γυναίκα). Ορισμένα διεμφυλικά άτομα μπορούν επίσης να αυτοπροσδιοριστούν ως μη δυαδικά, genderqueer ή άλλο φύλο που δεν ταιριάζει στο παραδοσιακό δυαδικό πλαίσιο. Τα άτομα αυτά μπορεί ή όχι να υποβληθούν σε ιατρικές παρεμβάσεις, όπως ορμονοθεραπεία ή χειρουργικές επεμβάσεις για να ευθυγραμμίσουν τη φυσική τους εμφάνιση με την ταυτότητα φύλου τους. Επίσης συχνά η έκφραση φύλου (ρούχα, συμπεριφορά) μπορεί να διαφέρει από τις κοινωνικές προσδοκίες για το φύλο που τους έχει ανατεθεί. Εκτιμάται ότι περίπου το 0,6% των ενηλίκων στις Ηνωμένες Πολιτείες προσδιορίζονται ως τρανσέξουαλ.

Υπάρχουν διαφορές μεταξύ ίντερσεξ και τρανσέξουαλ ατόμων. Η διαφυλικότητα (ίντερσεξ) είναι μια βιολογική κατάσταση που σχετίζεται με τα φυσικά χαρακτηριστικά του φύλου, ενώ η διεμφυλικότητα (τρανς) σχετίζεται με την ταυτότητα φύλου, η οποία είναι μια προσωπική αίσθηση του φύλου κάποιου. Τα διαφυλικά χαρακτηριστικά μπορούν να αναγνωριστούν κατά τη γέννηση, κατά την εφηβεία ή μέσω ιατρικών καταστάσεων, ενώ τα διεμφυλικά άτομα συνήθως συνειδητοποιούν την απόκλιση της ταυτότητας φύλου τους καθώς μεγαλώνουν και κατανοούν το φύλο τους. Τέλος, τα ίντερσεξ άτομα συχνά υποβάλλονται σε ιατρικές θεραπείες ή χειρουργικές επεμβάσεις για να ευθυγραμμίσουν τα φυσικά χαρακτηριστικά τους με τους κοινωνικούς κανόνες, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων κατά τη βρεφική ή παιδική ηλικία, και χωρίς τη συγκατάθεσή τους, ενώ τα διεμφυλικά άτομα μπορούν να επιλέξουν να υποβληθούν σε ορμονοθεραπεία ή χειρουργικές επεμβάσεις ως μέρος της διαδικασίας μετάβασής τους, συνήθως λαμβάνοντας αυτές τις αποφάσεις οι ίδιοι.

Πέρα από αυτές τις δύο καταστάσεις, υπάρχει και η περίπτωση του υπερανδρογονισμού. Πρόκειται για περιπτώσεις αθλητριών  με φυσικά υψηλά επίπεδα τεστοστερόνης. Οργανισμοί όπως η ΔΟΕ και ο Παγκόσμιος Στίβος (πρώην IAAF) έχουν εφαρμόσει πολιτικές που θέτουν όρια τεστοστερόνης για τις αθλήτριες. Οι αθλήτριες με υπερανδρογονισμό μπορεί να χρειαστεί να υποβληθούν σε ιατρικές παρεμβάσεις για να μειώσουν τα επίπεδα τεστοστερόνης τους ώστε να αγωνιστούν σε γυναικείες κατηγορίες. Πολύ γνωστή υπήρξε η περίπτωση της Νοτιοαφρικανής δρομέα μεσαίων αποστάσεων Caster Semenya, η οποία έχει υπερανδρογονισμό. Παρά τα φυσικά επίπεδα τεστοστερόνης, της ζητήθηκε να πάρει φάρμακα για να μειώσει τα επίπεδα ορμονών της ώστε να μπορεί να διαγωνιστεί σε γυναικεία αγωνίσματα.

Τι γνωρίζουμε τελικά για την Κελίφ;

Η αθλήτρια πυγμαχίας από την Αλγερία βρέθηκε στο στόχαστρο λόγω των ανδρικών χαρακτηριστικών που είναι εμφανή στην εξωτερική της εμφάνιση, αλλά και λόγω του αποκλεισμού της από προηγούμενους διεθνείς αγώνες. Δεν γνωρίζουμε ποιος ήταν ο λόγος του αποκλεισμού από την ΙΒΑ καθώς τα επίσημα αποτελέσματα του τεστ δεν έχουν δοθεί στη δημοσιότητα, ούτε έχει δοθεί παρουσιαστεί κάποια επίσημη θέση εκ μέρους της αθλήτριας ή της χώρας της.  

Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι η Αλγερία είναι γνωστή για τις ομοφοβικές της πολιτικές και την έλλειψη ανοχής στη διαφορετικότητα. Τόσο τα ιντερσεξ όσο και τα τρανς άτομα αντιμετωπίζουν σημαντικές νομικές και κοινωνικές προκλήσεις, ενώ το νομικό πλαίσιο στην Αλγερία δεν παρέχει συγκεκριμένες προστασίες για τα ιντερσεξ ή τα τρανς άτομα. Οι συναινετικές σχέσεις ομοφυλοφίλων μπορούν να επιφέρουν ποινή φυλάκισης έως και δύο ετών και πρόστιμο, και οι δημόσιοι νόμοι περί απρέπειας επιβάλλουν πρόσθετες ποινές εάν οι πράξεις αφορούν άτομα του ίδιου φύλου. Οι αρχές της Αλγερίας έχουν ιστορικό στόχευσης ατόμων με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου τους. Επιπρόσθετα, το νομικό σύστημα δεν αναγνωρίζει αλλαγές φύλου και δεν υπάρχουν διατάξεις για την αλλαγή νομικών δεικτών φύλου σε επίσημα έγγραφα. Έντουτοις, επιτρέπονται επεμβάσεις σε ιντερσεξ βρέφη ή παιδιά με τους γονείς να αποφασίζουν αν θέλουν το παιδιά τους να μεγαλώσει ως αγόρι η κορίτσι.

Με βάση τα παραπάνω, είναι απίθανο η Κελίφ να έχει υποβληθεί σε αλλαγή φύλου κάποια στιγμή στη ζωή της, αφού στη χώρα της απαγορεύεται δια νόμου. Θα μπορούσε να είναι διαφυλικό άτομο (ίντερσεξ) που ειτε γεννήθηκε με κύτταρα που περιέχουν τόσο θηλυκο όσο και αρσενικό γενετικό υλικό, ειτε με γεννητικά όργανα και από τα δύο φύλα, και θα μπορούσε να είχε γίνει κάποια ιατρική επέμβαση ή διαδικασία στην παιδική της ηλικια ώστε να καθιερωθεί το θηλυκό φύλο. Η πιθανότητα να είναι άτομο διεμφυλικό (τρανς) μειώνεται και λόγω φωτογραφιών που δείχνουν την Κελίφ σε μικρή ηλικία να είναι κορίτσι. 

Επομένως αν έχει συμβεί κάποια ιατρική επέμβαση σχετικά με το φύλο της θα πρέπει να είχε γίνει σε πολύ μικρή ηλικία στα πλαίσια κάποιας διαφυλικής κατάστασης. Θα μπορούσε επίσης να είναι άτομο με υπερανδρογονισμό, δηλαδή πολύ ψηλές ανδρικές ορμόνες που παράγονται φυσικά. Σύμφωνα με τον αποκλεισμό της από το παγκόσμιο πρωτάθλημα πυγμαχίας αυτό είναι πολύ πιθανό, και θα μπορούσε να συνυπάρχει με μια κατάσταση διαφυλικότητας. 

Συμπέρασμα:

Η Ιμάν Κελίφ έχει απασχολήσει στο παρελθόν τον κόσμο της πυγμαχίας λόγω του αποκλεισμού της από το παγκόσμιο πρωτάθλημα πυγμαχίας το 2023. Η συμμετοχή της στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2024 έχει επιβεβαιωθεί από τη ΔΟΕ, η οποία διαβεβαιώνει ότι η αθλήτρια πληροί όλα τα απαραίτητα κριτήρια για να αγωνιστεί στις γυναικείες κατηγορίες της διοργάνωσης. Δεν γνωρίζουμε ακριβώς τι συμβαίνει με την αθλήτρια, αλλά η χώρα καταγωγής της κάνει μάλλον απίθανο το σενάριο να πρόκειται για διεμφυλικο (τρανς) άτομο. Πιθανότατα πρόκειται για άτομο διαφυλικό (ίντερσεξ) ή άτομο με υπερανδρογονισμό, χωρις να γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή ακριβως τι συμβαίνει. Η συζήτηση αγγίζει θέματα ηθικής στον αθλητισμό τα οποία περιλαμβάνουν ζητήματα γενετικής, βιολογίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άλλα.