Ισχυρισμός: Σε βίντεο που κυκλοφορεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο φαρμακοποιός Θεμιστοκλής Τσίτσος ισχυρίζεται ότι η κανέλα μπορεί να θεραπεύσει τον διαβήτη, επικαλούμενος μια επιστημονική δημοσίευση του 2024.
Συμπέρασμα: Το επίμαχο βίντεο, στο οποίο φέρεται να μιλάει ο φαρμακοποιός Θεμιστοκλής Τσίτσος, αποτελεί προϊόν τεχνολογίας deepfake. Ο κ. Τσίτσος δεν έχει δημιουργήσει ή δημοσιεύσει αυτό το περιεχόμενο, καθιστώντας το βίντεο ψευδές και παραπλανητικό. Όσον αφορά στη θεραπεία του διαβήτη με κανέλα, τα εμπειρικά δεδομένα είναι ακόμα αντιφατικά με κάποιες έρευνες να δείχνουν ότι η λήψη κανέλας ίσως βοηθά στη ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 ή προδιαβήτη, και με άλλες έρευνες να μη δείχνουν κάποιο όφελος. Πάντως η κανέλα δεν θεωρείται ως θεραπεία του διαβήτη ούτε μπορεί να αντικαταστήσει τις φαρμακευτικές παρεμβάσεις.
Ένα βίντεο που κυκλοφορεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προωθεί τον ισχυρισμό ότι η κατανάλωση κανέλας θεραπεύει το διαβήτη, προσπαθώντας παράλληλα να κατευθύνει τους θεατές στην «αγορά» μετρητή ζαχάρου. Επιπλέον, γίνεται αναφορά σε πρόσφατη επιστημονική δημοσίευση που υποστηρίζει τη θεραπεία του διαβήτη από την κανέλα. Αυτή η τακτική είναι ένα κλασικό παράδειγμα απάτης και παραπληροφόρησης που συνδυάζει ψευδείς ιατρικούς ισχυρισμούς με εμπορικά κίνητρα.
Τι ισχύει για το βίντεο
Στο επίμαχο βίντεο εμφανίζεται να μιλάει ο γνωστός φαρμακοποιός και youtuber Θεμιστοκλής Τσίτσος. Ωστόσο, η λεπτομερής ανάλυση του υλικού αποκαλύπτει ότι πρόκειται για παραποιημένο βίντεο που δημιουργήθηκε με χρήση τεχνητής νοημοσύνης (deepfake). Συγκεκριμένα, εντοπίστηκαν πολλαπλές τεχνικές ατέλειες: ο λόγος δεν συγχρονίζεται με την κίνηση των χειλιών, οι εκφράσεις του προσώπου είναι αφύσικα έντονες, ενώ παρατηρούνται απότομες αλλαγές στη θέση του προσώπου παρά τη σταθερότητα του ήχου.
Συγκεκριμένα, ένας αριθμός στοιχείων υποδεικνύουν τη μη αυθεντικότητα του βίντεο. Αυτά περιλαμβάνουν τα εξής:
- Γίνεται λόγος για μια δήθεν έρευνα που διενήργησε η ομάδα του φαρμακοποιού, χωρίς όμως να παρουσιάζονται στο βίντεο στοιχεία ή η μεθοδολογία που να υποστηρίζουν την εγκυρότητά της.
- Ο ομιλητής ισχυρίζεται ότι θα παρουσιάσει μια συνταγή, όμως, παρά τη διάρκεια του βίντεο (περίπου 10 λεπτά), δεν υπάρχει καμία σχετική περιγραφή ή επίδειξη.
- Σε αντίθεση με τα συνηθισμένα βίντεο που αναρτά ο συγκεκριμένος επιστήμονας, όπου γίνεται χρήση διαφορετικών καρέ ή επιπρόσθετου οπτικού υλικού, εδώ εμφανίζεται μόνο ένα σταθερό πλάνο.
- Στο βίντεο γίνεται ισχυρισμός ότι «αυτό το βίντεο μπορεί να αφαιρεθεί σε 15 λεπτά καθώς πολλοί το παρακολουθούν αυτή τη στιγμή». Στην πραγματικότητα, η αφαίρεση βίντεο μπορεί να οφείλεται σε λόγους παραπληροφόρησης ή απάτης και όχι στον αριθμό προβολών.
- Επίσης, σε άλλο περιεχόμενο που έχει δημοσιεύσει ο φαρμακοποιός για το σάκχαρο (και υπάρχει σχετική θεματολογία αναρτημένη) δεν υπάρχει το συγκεκριμένο βίντεο δημοσιοποιημένο πουθενά.
- Τέλος, ο λογαριασμός που ανέβασε το βίντεο φαίνεται να είναι ψεύτικος. Συγκεκριμένα, πατώντας πάνω στο προφίλ, η σχετική ανάρτηση δεν εμφανίζεται στο προφίλ του χρήστη, ενώ σύμφωνα με τα στοιχεία διαχείρισης της σελίδας, ο διαχειριστής βρίσκεται στη Μολδαβία.
Επίσης, στο βίντεο προωθείται μια ιστοσελίδα (https://uikame.click/), η οποία δεν σχετίζεται με την επίσημη ιστοσελίδα του φαρμακοποιού. Στη σελίδα εμφανίζονται διάφορα προϊόντα (μετρητές σακχάρου), παρά την αρχική υπόδειξη ότι διαφημίζεται ένα συγκεκριμένο προϊόν. Πατώντας στο σύνδεσμο ζητείται όνομα και τηλέφωνο των χρηστών, ωστόσο αναγράφεται μια διεύθυνση «West Halie, 55050 Jasmin Village», η οποία δεν εμφανίζεται στην αναζήτηση της Google. Επίσης, περιέχει ένα ψευδές email, γεγονός που ενισχύει τις αμφιβολίες για την εγκυρότητα της σελίδας και τεκμηριώνει ότι πρόκειται για απάτη.
Το Fact Check Cyprus επικοινώνησε τηλεφωνικά με συνεργάτες του φαρμακοποιού, οι οποίοι διέψευσαν κατηγορηματικά τόσο την εμφάνισή του στο βίντεο όσο και τις αποδιδόμενες σε αυτόν δηλώσεις. Σύμφωνα με τους ίδιους, πρόκειται για παραπλανητικό περιεχόμενο που στοχεύει στην εξαπάτηση του κοινού.
Τι ισχύει για την κανέλα και τον διαβήτη
Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η κανέλα μπορεί να έχει κάποιες ευεργετικές επιδράσεις στον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 ή προδιαβήτη, αλλά δεν αποτελεί θεραπεία του διαβήτη (Πηγή 1, Πηγή 2). Αρκετές μελέτες, συμπεριλαμβανομένης μιας μετα-ανάλυσης που δημοσιεύτηκε το 2023, δείχνουν ότι η λήψη κανέλας μπορεί να μειώσει σημαντικά το σάκχαρο νηστείας, την HbA1c και την αντίσταση στην ινσουλίνη σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 (Πηγή 1). Μια μελέτη του 2024 διαπίστωσε ότι η λήψη κανέλας, ιδιαίτερα σε μορφή κάψουλας και σε δόσεις έως 2 γραμμαρίων/ημέρα, βελτίωσε το γλυκαιμικό και λιπιδικό προφίλ και μείωσε τον δείκτη μάζας σώματος σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 (Πηγή 2).
Γενικά, φαίνεται από τις έρευνες ότι η λήψη κανέλας μπορεί ενδεχομένως να βοηθήσει στη διαχείριση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, χωρίς ωστόσο οι έρευνες να δείχνουν ομόφωνα την ευεργετική της δράση. Πάντως καμία έρευνα δεν δείχνει ότι η κανέλα θεραπεύει τον διαβήτη. Κάποιες μελέτες έχουν δείξει οφέλη, ενώ από την άλλη πλευρά άλλες έρευνες δεν έχουν βρει σημαντικές επιδράσεις (Πηγή 4, Πηγή 5). Μία μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2024 έδειξε ότι μια μέτρια ημερήσια πρόσληψη 4 γραμμαρίων κανέλας για τέσσερις εβδομάδες οδήγησε σε σημαντική μείωση των μέσων επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, ιδιαίτερα σε άτομα με παχυσαρκία και προδιαβήτη (Πηγή 6, Πηγή 7). Με βάση αυτά τα στοιχεία, χρειάζονται περισσότερες μακροπρόθεσμες μελέτες για την πλήρη κατανόηση των επιδράσεων και του προφίλ ασφάλειας της κανέλας (Πηγή 7).
Πώς να αναγνωρίζετε αναξιόπιστους ισχυρισμούς για θεραπείες διαφόρων ασθενειών
Προσέξτε ιδιαίτερα όταν βλέπετε:
- Ισχυρισμούς για «θαυματουργές» ή «άμεσες» θεραπείες
- Προτροπές για διακοπή της συμβατικής θεραπείας
- Αναφορές σε «μυστικά που οι γιατροί/φαρμακευτικές εταιρείες δεν θέλουν να ξέρετε»
- Μαρτυρίες χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση
- Προϊόντα που υπόσχονται «πλήρη θεραπεία»
- Επίκληση σε «αρχαία» ή «παραδοσιακή» σοφία χωρίς επιστημονικά στοιχεία
- Συνδέσεις με πωλήσεις συγκεκριμένων προϊόντων ή συσκευών
- Ισχυρισμούς που συνδυάζουν «φυσικές θεραπείες» με την προώθηση ιατρικών συσκευών
- Βίντεο ή άρθρα που ξεκινούν με εντυπωσιακούς ιατρικούς ισχυρισμούς και καταλήγουν σε προώθηση προϊόντων
Συμπέρασμα: Το επίμαχο βίντεο, στο οποίο φέρεται να μιλάει ο φαρμακοποιός Θεμιστοκλής Τσίτσος, αποτελεί προϊόν τεχνολογίας deepfake. Ο κ. Τσίτσος δεν έχει δημιουργήσει ή δημοσιεύσει αυτό το περιεχόμενο, καθιστώντας το βίντεο ψευδές και παραπλανητικό. Όσον αφορά στη θεραπεία του διαβήτη με κανέλα, τα εμπειρικά δεδομένα είναι ακόμα αντιφατικά με κάποιες έρευνες να δείχνουν ότι η λήψη κανέλας ίσως βοηθά στη ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 ή προδιαβήτη, και με άλλες έρευνες να μη δείχνουν κάποιο όφελος. Πάντως η κανέλα δεν θεωρείται ως θεραπεία του διαβήτη ούτε μπορεί να αντικαταστήσει τις φαρμακευτικές παρεμβάσεις.