Η Meta βρίσκεται αντιμέτωπη με ολοένα και μεγαλύτερη πίεση στην Ευρώπη εξαιτίας της ανεξέλεγκτης εξάπλωσης απατών στις πλατφόρμες της, όπως το Facebook και το Instagram. Οι απάτες αυτές δεν περιορίζονται πλέον σε απλά παραπλανητικά μηνύματα, αλλά αξιοποιούν σύνθετες τεχνολογίες όπως τα deepfakes, τις ψευδείς διαφημίσεις και τους παραπλανητικούς συνδέσμους που οδηγούν τους χρήστες σε επικίνδυνες ιστοσελίδες σε μια προσπάθεια ηλεκτρονικής εξαπάτησης. Το φαινόμενο έχει πάρει τέτοια διάσταση ώστε να προκαλεί σοβαρές ανησυχίες στις ευρωπαϊκές αρχές, οι οποίες θεωρούν ότι τα μέτρα της εταιρείας παραμένουν ανεπαρκή.
Η Meta από την πλευρά της υποστηρίζει ότι επενδύει σε τεχνητή νοημοσύνη και σε ομάδες ελέγχου περιεχομένου, ωστόσο η κριτική που δέχεται είναι έντονη και διαρκής, καθώς πολλοί εκτιμούν ότι οι προσπάθειες αυτές δεν επαρκούν για να προστατεύσουν αποτελεσματικά τους Ευρωπαίους χρήστες.
Η Κύπρος δεν αποτελεί εξαίρεση. Πρόσφατα, εντοπίσαμε δυο χαρακτηριστικές περιπτώσεις εξαπάτησης, που χρησιμοποιούν όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά.
Η πρώτη περίπτωση εμφανίστηκε μέσω διαφήμισης σε σελίδα με το όνομα “Falcon Pre-primary, primary and High School.
Η σελίδα δημιουργήθηκε τον Ιανουάριο του 2022, αλλά άρχισε να προβάλει απατηλές διαφημίσεις από τις 27 Αυγούστου 2025, στοχεύοντας την Κύπρο και τη Μάλτα. Πιθανότατα η συγκεκριμένη σελίδα έχει κλαπεί από τους αρχικούς διαχειριστές. Τα στοιχεία μπορούν να βρεθούν από οποιονδήποτε στη βιβλιοθήκη διαφημίσεων της Meta. Οι απατεώνες χρησιμοποιούν deepfakes, δηλαδή βίντεο γνωστών προσωπικοτήτων που έχουν δημιουργηθεί με τεχνητή νοημοσύνη, να προωθούν “επενδυτικές” ευκαιρίες. Φαίνεται επίσης να συνοδεύονται από λινκ προς γνωστές ιστοσελίδες, όπως η Cyprus Mail, ο Φιλελεύθερος κ.α. Ωστόσο, αν ο χρήστης πατήσει το λινκ, θα ανακατευθυνθεί σε άλλο, κακόβουλο ιστότοπο. Στόχος είναι η υφαρπαγή προσωπικών δεδομένων και κυρίως τραπεζικών στοιχείων.
H δεύτερη περίπτωση είναι παρόμοια με την πρώτη. Η σελίδα Homemedo Pkasxol προβάλει deepfakes επωνύμων για να παρασύρει ανθρώπους που θέλουν να επενδύσουν χρήματα με εγγυημένο κέρδος.
Η σελίδα δημιουργήθηκε το Μάιο του 2025 και από τον επόμενο μήνα άρχισε να προβάλει απατηλές διαφημίσεις. Η σελίδα παραπέμπει σε κακόβουλο ιστότοπο με σκοπό την υποκλοπή προσωπικών και τραπεζικών δεδομένων.
Μπορεί αυτές οι απάτες να φαίνονται “απλές” εκ πρώτης όψεως, ωστόσο στην πραγματικότητα είναι ιδιαίτερα σύνθετες και καλά σχεδιασμένες. Αν και οι διαχειριστές των δυο ανωτέρω σελίδων είναι από την Λιθουανία, με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, μπορούν δημιουργήσουν αληθοφανή deepfake βίντεο και να ξεπεράσουν με ευκολία το εμπόδιο της διαφορετικής γλώσσας. Κατόπιν, μέσω των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι διαφημιστικές υπηρεσίες της Meta, μπορούν να στοχεύσουν συγκεκριμένες χώρες, στην προκειμένη περίπτωση την Κύπρο και να προσαρμόσουν ακόμη και το εύρος της ηλικίας των χρηστών που θέλουν να στοχεύσουν. Από τη βιβλιοθήκη διαφημίσεων της Meta, φαίνεται ότι αυτές οι απάτες έχουν μεγάλη διάδοση και προβάλλονται σε χιλιάδες χρήστες.
Αναφορικά με τις σελίδες στις οποίες ανακατευθύνουν τα θύματά τους οι απατεώνες, με τη χρήση λογισμικού προστασίας ηλεκτρονικού υπολογιστή, μπορούμε να δούμε πως πρόκειται για ιστότοπους που έχουν σχεδιαστεί για να αποσπάσουν χρήματα ή τραπεζικά στοιχεία.
Βάσει του Κανονισμού για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (Digital Services Act, Άρθρο 26 «Διαφάνεια στη Διαφήμιση»· Άρθρο 39 «Επιπλέον Διαφάνεια για Πολύ Μεγάλες Διαδικτυακές Πλατφόρμες / Υπηρεσίες»), η Meta, ως Πολύ Μεγάλη Διαδικτυακή Πλατφόρμα (VLOP), υποχρεούται να επισημαίνει με σαφήνεια όλες αυτές τις διαφημίσεις ως «Χορηγούμενο Περιεχόμενο», να παρέχει διαφάνεια σχετικά με την ταυτότητα του χορηγού της διαφήμισης, να διατηρεί ένα δημόσιο αρχείο διαφημίσεων (Ads Library) για διάστημα ενός έτους για κάθε διαφήμιση, να προσφέρει πληροφορίες σχετικά με την απήχηση, τη στόχευση και τις δαπάνες, καθώς και να παρέχει στους ερευνητές πρόσβαση ώστε να μπορούν να αναλύουν την επιρροή και τον σκοπό των διαφημίσεων.
Κατά τον έλεγχο των γνωστοποιήσεων διαφημίσεων στο Facebook, οι χρήστες θα έπρεπε να μπορούν να αναγνωρίζουν ποιος πλήρωσε για μια συγκεκριμένη διαφήμιση και για λογαριασμό ποιου προβάλλεται. Στην πράξη, ωστόσο, οι πληροφορίες που παρέχονται είναι συχνά ασαφείς και παραπλανητικές.
Σύμφωνα με το European Digital Media Observatory (EDMO), η ευρεία κυκλοφορία απατών στο Facebook και το Instagram αναδεικνύει τους περιορισμούς των υφιστάμενων συστημάτων εποπτείας περιεχομένου και ελέγχου διαφημίσεων της Meta, ιδιαίτερα απέναντι σε ολοένα και πιο εξελιγμένες τακτικές εξαπάτησης όπως τα deepfakes, οι κλωνοποιημένες ιστοσελίδες και η διασυνοριακή στόχευση σε διαφορετικές γλώσσες. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο τεχνολογικό, αλλά έχει δομικές και συστημικές διαστάσεις. Παρά το γεγονός ότι ρυθμιστικά πλαίσια όπως ο Κανονισμός για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες πιέζουν για μεγαλύτερη λογοδοσία και διαφάνεια, εξακολουθούν να υπάρχουν κενά στην εφαρμογή, επιτρέποντας σε κακόβουλους παράγοντες να εκμεταλλεύονται μαζικά τα διαφημιστικά εργαλεία της πλατφόρμας. Για να διασφαλιστεί αποτελεσματικά η προστασία των χρηστών, ειδικά στην Ευρώπη, απαιτούνται πιο αυστηροί μηχανισμοί ελέγχου, μεγαλύτερη διαφάνεια στη διαχείριση των διαφημίσεων και ουσιαστική δέσμευση της εταιρείας στην πρόληψη και αντιμετώπιση των ψηφιακών απατών.
Οι επενδυτικές απάτες στα κοινωνικά δίκτυα είναι ένα συχνό φαινόμενο, γι’ αυτό είναι σημαντικό να είστε προσεκτικοί. Ακολουθούν οδηγίες για προφύλαξη:
- Εάν φαίνεται πολύ καλή προσφορά για να είναι αληθινή, πρόκειται για απάτη. Εξετάστε προσεκτικά τις υποσχέσεις για γρήγορα κέρδη ή εγγυημένες αποδόσεις.
- Ελέγξτε εάν ο οργανισμός ή το άτομο που προωθεί την επένδυση είναι αξιόπιστο. Ψάξτε για κριτικές ή σχόλια στο διαδίκτυο.
- Πολλές διαφημίσεις στα κοινωνικά δίκτυα προβάλλουν ψεύτικες μαρτυρίες ή διασημότητες για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη σας.
- Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης δεν ελέγχουν πάντα την αξιοπιστία αυτών των διαφημίσεων.
- Ακόμη και αν υποβάλλετε αναφορά για απάτη στην πλατφόρμα, ενδέχεται να σας απαντήσει πως η απατηλή ανάρτηση δεν παραβιάζει τους κανόνες της.
- Οι απατεώνες συχνά προσπαθούν να σας πιέσουν να επενδύσετε άμεσα. Μην παίρνετε βιαστικές αποφάσεις.
- Μη μοιράζεστε πληροφορίες όπως αριθμό τηλεφώνου, αριθμούς τραπεζικών λογαριασμών ή κωδικούς PIN.
- Αποφύγετε να κατεβάσετε εφαρμογές ή να συνδεθείτε σε άγνωστους ιστότοπους. Ακόμη και αν μια ιστοσελίδα φαίνεται γνήσια, ελέγξτε πάντα το URL. Για παράδειγμα, το γνήσιο URL της Εθνικής Τράπεζας είναι nbg.gr. Αν μπείτε σε κάποια ιστοσελίδα με διαφορετικό URL (τυχαίο παράδειγμα nbgbank.site/el), ακόμη και αν είναι ολόιδια με αυτή της Τράπεζας, μην την εμπιστευτείτε. Το ίδιο ισχύει και για ιστοσελίδες γνωστών ΜΜΕ και κρατικών υπηρεσιών.
- Ψάξτε για σημάδια απάτης, όπως κακή ποιότητα ιστοσελίδων (πχ, ορθογραφικά λάθη) και emails από ύποπτες διευθύνσεις που δεν φαίνονται επίσημες.
- Αν υποψιάζεστε απάτη, επικοινωνήστε με την αστυνομία ή αρμόδιες αρχές (π.χ. Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος).
