Ισχυρισμός: “Που να μάθεις ακόμη ότι στις έγκυες συστήνουν 5mg folic acid αντί 1mg folate με αποτέλεσμα αρκετές που δεν μεταβολίζουν την συνθετική μορφή Folic acid, αυτό να συσσωρεύεται στο αίμα και να αυξάνει το ρίσκο αυτισμού Χ2,5 φορές” Δώστε μόνον L-methylfolate. “Το φολικό οξύ αυξάνει τις πιθανότητες καρκίνου”.
Συμπέρασμα: Οι ισχυρισμοί αυτοί βασίζονται σε σύγχυση επιστημονικών όρων και επιλεκτική χρήση επιστημονικής βιβλιογραφίας. Η επιστημονική έρευνα δείχνει ότι το φολικό οξύ στις συνιστώμενες δόσεις σε κάθε περίπτωση δεν προκαλεί ούτε αυτισμό ούτε καρκίνο.
Κυκλοφορεί στα social media (εδώ και εδώ) ότι το φολικό οξύ που παίρνουν οι έγκυες γυναίκες είναι επικίνδυνο. Συγκεκριμένα, προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι αυξάνει τον κίνδυνο αυτισμού κατά 2,5 φορές και προκαλεί καρκίνο. Επίσης, υποστηρίζει ότι πολλές γυναίκες δεν μπορούν να το μεταβολίσουν λόγω γονιδίων τους και πρέπει να παίρνουν μόνο folate ή L-methylfolate.
Τι ισχύει
Καταρχάς μέσα στις δημοσιεύσεις γίνεται σύγχυση ανάμεσα στις τρεις βασικές μορφές της βιταμίνης Β9.
Folate: Η φυσική μορφή που βρίσκουμε στα τρόφιμα όπως σπανάκι, μπρόκολο, φασόλια και φρούτα.
Folic acid: Η συνθετική μορφή που προστίθεται στα χάπια βιταμινών και σε εμπλουτισμένα τρόφιμα.
L-methylfolate (5-MTHF): Η ενεργή μορφή που χρησιμοποιεί απευθείας το σώμα μας.
Η σύγχυση στα ελληνικά προκύπτει γιατί τόσο το folate όσο και το folic acid μεταφράζονται στα ελληνικά με τον ίδιο όρο: φολικό οξύ.
Όταν τρώμε τρόφιμα με folate ή παίρνουμε συμπλήρωμα με folic acid, το σώμα μας τα μετατρέπει σε L-methylfolate με τη βοήθεια ενός ενζύμου που λέγεται MTHFR. Αυτή η τελική μορφή είναι αυτή που χρησιμοποιεί ο οργανισμός. Τα συμπληρώματα L-methylfolate δίνουν απευθείας αυτή την έτοιμη μορφή, οπότε το σώμα δεν χρειάζεται να κάνει τη μετατροπή (Πηγή).
Κάποιοι άνθρωποι έχουν μια παραλλαγή στο γονίδιο MTHFR. Αυτό σημαίνει ότι το ένζυμο που μετατρέπει το folic acid σε ενεργή μορφή δουλεύει λίγο πιο αργά (κατά 30-50% περίπου). Αλλά αυτό δεν είναι ασθένεια ούτε κάτι σπάνιο. Στην πραγματικότητα, η παραλλαγή αυτή είναι πολύ συχνή. Στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο, μελέτες δείχνουν ότι περίπου 10-15% του πληθυσμού έχουν την πιο έντονη μορφή (TT), ενώ σχεδόν οι μισοί είναι φορείς (CT). Δηλαδή, περίπου ένας στους πέντε έως έξι ανθρώπους στη Μεσόγειο έχει τη “δυνατή” μορφή της παραλλαγής (Πηγή 1, Πηγή 2, Πηγή 3).
Άτομα με την παραλλαγή MTHFR (ιδίως στη «δυνατή» μορφη TT) παρουσιάζουν ελαφρώς χαμηλότερα επίπεδα φολικού οξέος στο αίμα, περίπου 16% χαμηλότερα σε σχέση με άτομα με τον φυσιολογικό γονότυπο CC, ακόμη και όταν λαμβάνουν την ίδια ποσότητα φολικού οξέος μέσω διατροφής ή συμπληρωμάτων. Ωστόσο, η λήψη 400 μικρογραμμαρίων φολικού οξέος ημερησίως έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τα επίπεδα φολικού στο αίμα, ανεξαρτήτως του γονότυπου MTHFR. Επιπλέον, το φολικό οξύ είναι ο μόνος τύπος φολικού που έχει αποδειχθεί ότι βοηθά στην πρόληψη των ελλειμμάτων του νευρικού σωλήνα. Έτσι, η επαρκής πρόσληψη φολικού οξέος είναι σημαντική για όλους, ανεξαρτήτως του γονότυπου MTHFR (Πηγή).
Φολικό οξύ και καρκίνος: Τι δείχνουν οι έρευνες;
Η σχέση του φολικού οξέος με τον καρκίνο έχει μελετηθεί εκτενώς. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας με τις κανονικές δόσεις. Η μεγαλύτερη έρευνα με 50.000 άτομα κατέληξε ότι το φολικό οξύ δεν αυξάνει ούτε μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο καρκίνου στα πρώτα 5 χρόνια χρήσης. Μια άλλη μεγάλη έρευνα που συγκέντρωσε δεδομένα από 13 μελέτες με σχεδόν 50.000 ανθρώπους δεν βρήκε αύξηση στον κίνδυνο καρκίνου από το φολικό οξύ. Για τον καρκίνο του εντέρου συγκεκριμένα, δεν βρέθηκε καμία επίδραση (Πηγή 1, Πηγή 2).
Ωστόσο, κάποιες μικρότερες μελέτες έχουν αναφέρει μικρές αυξήσεις κινδύνου. Για παράδειγμα, μια ανάλυση 10 μελετών βρήκε 7% αύξηση στον κίνδυνο καρκίνου με τη χρήση φολικού οξέος. Αυτές οι μελέτες χρησιμοποίησαν υψηλότερες δόσεις από αυτές που συνήθως καταναλώνονται μέσω τροφίμων ή συμπληρωμάτων (Πηγή).
Φολικό οξύ και αυτισμός: Τι δείχνουν οι έρευνες;
Οι ισχυρισμοί ότι το φολικό οξύ προκαλεί αυτισμό είναι αβάσιμοι. Οι έρευνες δείχνουν ακριβώς το αντίθετο. Μια μεγάλη συστηματική ανασκόπηση 10 μελετών που εξέτασε πάνω από 10.000 άτομα με αυτισμό διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει σύνδεση μεταξύ της έκθεσης της μητέρας σε φολικό οξύ και του κινδύνου αυτισμού στα παιδιά τους (Πηγή).
Αντίθετα, πολλές μελέτες δείχνουν ότι το φολικό οξύ προστατεύει από τον αυτισμό. Μελέτη από την Κίνα με πάνω από 6.000 παιδιά όπου οι μητέρες που δεν έπαιρναν φολικό οξύ είχαν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο να αποκτήσουν παιδιά με αυτισμό (Πηγή).
Εντούτοις, έρευνα του Johns Hopkins το 2016 βρήκε ότι όταν οι έγκυες έχουν εξαιρετικά υψηλά επίπεδα φολικού στο αίμα (πάνω από τετραπλάσια του κανονικού), τότε ο κίνδυνος αυτισμού στο παιδί μπορεί να διπλασιαστεί. Αλλά αυτό αφορά μόνο μεγάλες δόσεις, όχι τις κανονικές που παίρνουν οι γυναίκες από τις προγεννητικές βιταμίνες. Οι ίδιοι οι ερευνητές του Johns Hopkins ξεκαθάρισαν ότι η κανονική συμπλήρωση με φολικό οξύ εξακολουθεί να προστατεύει το έμβρυο (Πηγή).
Συμπέρασμα
Οι ισχυρισμοί αυτοί βασίζονται σε σύγχυση επιστημονικών όρων και επιλεκτική χρήση επιστημονικής βιβλιογραφίας. Η επιστημονική έρευνα δείχνει ότι το φολικό οξύ στις συνιστώμενες δόσεις σε κάθε περίπτωση δεν προκαλεί ούτε αυτισμό ούτε καρκίνο.
