Ισχυρισμός: Έλληνες ήσαν οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού
Συμπέρασμα: Ο ισχυρισμός ότι οι πρώτοι κάτοικοι της Κύπρου ήταν Έλληνες είναι ψευδής. Τα αρχαιολογικά γενετικά στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα ότι η ανθρώπινη εγκατάσταση στην Κύπρο ξεκίνησε περίπου πριν 13.000 χρόνια με κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες, ακολουθούμενη από νεολιθικές αγροτικές κοινότητες περίπου πριν 9.000 χρόνια. Η ελληνική εγκατάσταση άρχισε μόλις πριν 3.500 χρόνια, δηλαδή περίπου 9.500 χρόνια μετά την πρώτη ανθρώπινη άφιξη στο νησί.
Αποτελεί γνωστό αφήγημα στην Κύπρο το ότι το νησί ήταν πάντα ελληνικό και ότι οι πρώτοι κάτοικοί του ήταν Έλληνες. Αυτός ο ισχυρισμός εμφανίζεται συχνά σε συζητήσεις για την πολιτισμική και εθνική ταυτότητα του νησιού και τις ιστορικές του σχέσεις με την Ελλάδα. Παρουσιάζεται συνήθως στην περίοδο εθνικών εορτών και συχνά αναπαράγεται από δημόσια πρόσωπα όπως φαίνεται εδώ. Ας εξετάσουμε τι αποκαλύπτει η αρχαιολογική μαρτυρία και επιστήμη για τους πρώτους κατοίκους της Κύπρου.
Τι ισχύει
Οι πρώτοι κάτοικοι της Κύπρου
Τα παλαιότερα ίχνη ανθρώπινης δραστηριότητας στην Κύπρο χρονολογούνται περίπου 12.000-13.000 χρόνια πριν. Αρχαιολογικοί χώροι όπως ο Αετόκρεμος στη νότια ακτή έχουν παράσχει εργαλεία και καμένα οστά ζώων που χρονολογούνται γύρω στα 12.000 χρόνια πριν, σε οικισμούς όπως αυτούς της Χοιροκοιτίας. Αυτό τοποθετεί την πρώτη ανθρώπινη παρουσία στο νησί κατά την Ύστερη Παλαιολιθική περίοδο, όταν κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες επισκέφθηκαν και τελικά εγκαταστάθηκαν στο νησί (Πηγή 1, Πηγή 2).
Πρόσφατες έρευνες έχουν επεκτείνει αυτές τις ημερομηνίες ακόμη περισσότερο, με μελέτες να υποδεικνύουν ανθρώπινη παρουσία μεταξύ 14.257 και 13.182 ετών πριν. Αυτοί οι πρώτοι κάτοικοι έφτασαν σε μια εποχή που η Κύπρος φιλοξενούσε ενδημικά είδη όπως πυγμαίους ιπποπόταμους και νάνους ελέφαντες, τα οποία εξαφανίστηκαν σύντομα μετά την άφιξη των ανθρώπων (Πηγή 1, Πηγή 2).
Τα αρχαιολογικά ευρήματα υποδεικνύουν ότι αυτοί οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες προέρχονταν πιθανώς από τη Νατουφιακή πολιτισμική παράδοση της γειτονικής Λεβάντε. Εκτός από τα αρχαιολογικά τεκμήρια, πρόσφατες παλαιογονιδιωματικές μελέτες αποκαλύπτουν ότι οι πρώτοι οικιστές κατά τις περιόδους από την Ύστερη Επιπαλαιολιθική έως την Προκεραμική Νεολιθική (14.000–10.000 π.Χ.) είχαν γενετική καταγωγή κατά περίπου 80% από Νεολιθικούς πληθυσμούς της Κεντρικής Ανατολίας (κέντρο της σημερινής Τουρκίας που περιλαμβάνει περιοχές όπως η Καππαδοκία, η Άγκυρα και η Κόνια). και κατά 20% από έναν γενετικά βασικό πληθυσμό του Λεβάντε ή αλλιώς της Εγγύς Ανατολής (περιλαμβάνει τις σημερινές χώρες Συρία, Λίβανος, Ιορδανία, Ισραήλ και τα παλαιστινιακά εδάφη). Το μοτίβο αυτό φανερώνει διαδικασίες μετανάστευσης και επιμειξίας από γειτονικές περιοχές, όπως η Ανατολία και ο Λεβάντες. Αυτό καθιστά τους πρώτους κατοίκους του νησιού μέρος ευρύτερων μετακινήσεων πληθυσμών της Εγγύς Ανατολής στο τέλος της τελευταίας Εποχής των Παγετώνων – όχι από την Ελλάδα (Πηγή 1, Πηγή 2).
Οι πρώτοι μόνιμοι αγροτικοί οικισμοί εμφανίστηκαν στην Κύπρο κατά τη Νεολιθική περίοδο, περίπου 8800-8600 π.Χ. Αυτές οι πρώιμες αγροτικές κοινότητες αντιπροσωπεύουν αυτό που οι αρχαιολόγοι ονομάζουν Ακεραμικές Νεολιθικές (κοινωνίες που δεν παρήγαγαν ακόμα κεραμικά). Το εξαιρετικά καλά διατηρημένο Νεολιθικό χωριό της Χοιροκοιτία, Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO που χρονολογείται περίπου στο 6800 π.Χ., καταδεικνύει την πολυπλοκότητα αυτών των προελληνικών οικισμών. Αυτοί οι πρώιμοι αγρότες εισήγαγαν στο νησί εξημερωμένα ζώα, συμπεριλαμβανομένων σκύλων, προβάτων, αιγών και πιθανώς βοοειδών και χοίρων (Πηγή 1, Πηγή 2)
Άφιξη Ελλήνων στο νησί
Η ελληνική παρουσία στην Κύπρο ξεκίνησε πολύ αργότερα, κυρίως κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Αρχαιολογικά και ιστορικά στοιχεία υποδεικνύουν ότι η ελληνική εγκατάσταση άρχισε περί το 1400-1200 π.Χ., όταν Μυκηναίοι Έλληνες ίδρυσαν εμπορικούς σταθμούς και οικισμούς. Η μετανάστευση εποίκων από την Ελλάδα οδήγησε στην ίδρυση ελληνικών βασιλείων που κάλυπταν το μεγαλύτερο μέρος του νησιού μετά το 1200 π.Χ. Αυτή η χρονολογία τοποθετεί την άφιξη των Ελλήνων στο νησί σχεδόν 10.000 χρόνια μετά τους πρώτους κατοίκους του νησιού και περίπου 7.000 χρόνια μετά τη δημιουργία των πρώτων αγροτικών χωριών (Πηγή 1, Πηγή 2, Πηγή 3).
Τα γενετικά στοιχεία DNA επιβεβαιώνουν την ελληνική παρουσία στην Κύπρο από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, όταν εγκαταστάθηκαν Μυκηναίοι Έλληνες στο νησί. Η μελέτη των Y-χρωμοσωμάτων αποκαλύπτει ότι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι μοιράζονται κοινή προ-Οθωμανική πατρική καταγωγή και παρουσιάζουν σημαντικές γενετικές ομοιότητες με πληθυσμούς της Καλαβρίας και του Λιβάνου, υπογραμμίζοντας τις ιστορικές διασυνδέσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Η γενετική σύνθεση των Κυπρίων περιλαμβάνει περίπου 25% μυκηναϊκή ελληνική καταγωγή (παρόμοια με Κρήτη και Δωδεκάνησα), 25% επιρροή από τον Λεβάντε, καθώς και δεσμούς με Έλληνες της Ρωμαϊκής εποχής και Δυτικούς Ανατολίτες, διατηρώντας παράλληλα μια διακριτή ταυτότητα από τους σύγχρονους ηπειρωτικούς Έλληνες λόγω της απουσίας μεταγενέστερων σλαβικών και θρακικών επιρροών (Πηγή 1, Πηγή 2).
Συμπέρασμα: Ο ισχυρισμός ότι οι πρώτοι κάτοικοι της Κύπρου ήταν Έλληνες είναι ψευδής. Τα αρχαιολογικά γενετικά στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα ότι η ανθρώπινη εγκατάσταση στην Κύπρο ξεκίνησε περίπου πριν 13.000 χρόνια με κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες, ακολουθούμενη από νεολιθικές αγροτικές κοινότητες περίπου πριν 9.000 χρόνια. Η ελληνική εγκατάσταση άρχισε μόλις πριν 3.500 χρόνια, δηλαδή περίπου 9.500 χρόνια μετά την πρώτη ανθρώπινη άφιξη στο νησί.
